Number DOI: http://doi.org/10.33209/2519-4348-2707-9627-2024-12-157

VB. – № 12, 2024. – P. 123-133

Summary

Morality according to orthodox theology and the teaching of the Fathers is the result of the cooperation of the grace of the Uncreated God and the free will and choice of man. So we are talking about the morality that comes after God’s personal relationship with man and not from some philosophy. The latter has the possibility of freely choosing the divine plan for the salvation of the human race by accepting the salvation in Christ, following the path shown to him by our incarnate Lord Jesus Christ himself. The attitude of the orthodox Christian towards the knowledge and experience of the truth of Christ is achieved only if the believer follows the teaching of Christ, as He taught it, the Apostles preached it and the Church preserved it. The Orthodox ethos is achieved when the Christian applies the words of the Apostle Paul who exhorts us to completely change both our way of thinking and that of our experience. In simple words, we must put off the old man and put on the new man, the man in Christ: “But now you yourselves are to put off all these: anger, wrath, malice, blasphemy, filthy language out of your mouth. Do not lie to one another, since you have put off the old man with his deeds, and have put on the new man who is renewed in knowledge according to the image of Him who created him” (Col. 3:8-10). Generally, the Orthodox ethics is ascetical; it is not based on philosophy. It has no connection with philosophical ethics. It has nothing at all to do with that phenomenon. In Orthodoxy the worst human being can be cleansed and attain to illumination. Ascetic training can never be converted into ethics, because it is based on treating the whole human personality. Orthodox asceticism bears some resemblance to the method of contemporary psychiatry, but its approach and purpose are different. Through Orthodox ascetic teaching, which is derived from Orthodox dogma and means purification and illumination, man experiences dogma. Dogma becomes experience and man attains to glorification. Orthodox asceticism is a collaboration between the human being and the uncreated energy of God. To sum up, according to the Fathers, human beings are not categorized as “ethical” and “unethical”’, “moral” and “immoral”, “pious” and “impious” according to anthropocentric and moralistic criteria. The Christians continually encounter the problem that there are many people with pious intentions, who either act piously, or speak about piety and ethics, and divide people into “good” and “bad”.

Key words: Morality, ethic, Orthodox ethos, asceticism.

References:

• Αγορά, Κ., Γιαγκάζογλου, Στ., Λουδοβίκος, Ν.  Στ. Φωτίου, Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας, τ. Α΄, ΕΑΠ, Αθήνα 2002.
• Α. Γιέφτιτς, πρ. Επισκόπου Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης, «Το Ορθόδοξο χριστιανικό ήθος», Πεμπτουσία, 16 Μαΐου 2011. URL: https://www.pemptousia.gr/2011/05/to-orthodoxo-christianiko-ithos [Ημ. Ανάκτησης 15 Αυγούστου 2024].
• Βασίλειος Καισαρείας, Περί του Αγίου Πνεύματος προς τον εν αγίοις Αμφιλόχιον επίσκοπον Ικονίου, ed. B. Pruche, Basile de Césarée, Sur le Saint-Esprit, 2nd edn
• Βασίλειος Καισαρείας, Ασκητικαί Διατάξεις, PG 31, 295-1325.
• Γιαγκάζογλου, Στ., Πρόσωπο και ετερότητα, (Αθήνα: Ίνδικτος, 2006).
• Γιαγκάζογλου, Στ., «Ευχαριστία και άσκηση, ευχαριστιακή και μοναστική πνευματικότητα, Εισήγηση στην Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Σάββατο 1 Μαρτίου 2008. URL: https://acadimia.org/perilipseis/61-efxaristia-kai-askisi-efxaristiaki-kai-monastiki-pnevmatikotita
• Γιανναρά»ς, Χρ., Η ελευθερία του ήθους, (Αθήνα: Ίκαρος 2002).
• Γιαννουλάτος, Α., «Ευχαριστία, διακονία, μαρτυρία σε Αλληλοπεριχώρηση». URL: https://porefthentes.gr/%CE%B5%CF%85%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CE%B5-%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B7/[Ημ. Ανάκτησης 15 Αυγούστου 2024]
• Γιαπιτζάκης, Π., «Το ορθόδοξο ήθος – Ευχαριστιακό και ασκητικό ήθος, «Όσιος Νίκων Ο Μετανοείτε» της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης τ. 155. URL: http://www. immspartis.gr/index2.html.
• Γιέβτιτς, Α., «Το Ορθόδοξο χριστιανικό ήθος», Συλλογικός τόμος Μαρτυρία Ορθοδοξίας, (Αθήνα: Εστία 1971).
• Δεσπότης, Σ., «Φιλοσοφική και χριστιανική ηθική», στο Α. Αντωνόπουλος και Σ. Δεσπότης (επιμ.), Πίστη και Βίωμα της Ορθοδοξίας, Γ΄, Διαχρονικές Συνιστώσες της χριστιανικής θεολογίας στην Ορθοδοξία, ΕΑΠ, Πάτρα   2008. 
• Ευχή του Αγίου Βαπτίσματος. URL: https://foteinos-ixnilatis.blogspot.com/2018/11/blog-post_6.html
• Ζηζιούλας, Ι., Η κτίση ως Ευχαριστία, Θεολογική προσέγγιση στο πρόβλημα τής Οικολογίας, (Αθήνα: Ακρίτας 1992).
• Ισαάκ ο Σύρος, Τα ευρεθέντα ασκητικά, ΠΔ΄.
• Καλλιακμάνης, Β. Ι., «Ήθος και Δόγμα στη Θεία Λειτουργία». URL: https://www.ecclesia.gr/greek/HolySynod/commitees/liturgical/ih_kalliakmanis.pdf
• Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατηχήσεις, Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων και Εκκλησιαστικών Συγγραφέων, τ. 39, εκδ. Απ. Διακονίας, Αθήνα 1997.
• Μαντζαρίδης, Γ. Ι. «Το Ευαγγέλιο του Χριστού δεν αφήνει περιθώρια για δικαίωση του πολέμου», 24 Αυγούστου 2018. URL: https://www.pemptousia.gr/2018/08/to-evangelio-tou-christou-den-afini-perithoria-gia-dikeosi-tou-polemou/[Ημ. Ανάκτησης 15 Αυγούστου 2024]
• Μητσόπουλος, Ν., Θέματα Ορθοδόξου Ηθικής Θεολογίας Α΄: Πανεπιστημιακές Παραδόσεις Χριστιανικής Ηθικής, Αθήνα 1993.
• Νικόλαος Καβάσιλας, Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας, PG 150, 35-1450. 
• Παπαθανασίου, Χρ. μητρ. Μάνης, «Περί της Θείας Μεταλήψεως». URL: https://www.notospress.gr/apopseis/story/48487/peri-tis-theias-metalipseos. [Ημ. Ανάκτησης 15 Αυγούστου 2024].
• «Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας», μτφρ. Νικόλαος Ασπρούλης, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα. URL: https://www.goarch.org/el/social-ethos [Ημ. Ανάκτησης 15 Αυγούστου 2024].